شیر کروی یا گلوب ولو (Globe valve) شیرآلاتی با حرکت خطی هستند که برای تنظیم جریان عبوری از شیر طراحی شده اند، اما میتوان از آنها برای قطع و وصل جریان نیز استفاده کرد. این نوع شیرآلات به نسبت سایر شیرها افت فشار بیشتری دارند. با پایین آمدن دیسک، مسیر نشیمنگاه (Seat) شیر برای قرارگیری دیسک باز میشود و در حین عبور، سیال قبل از ادامه جریان از کنار نشیمنگاه به سمت بالا و خلاف جهت دیسک حرکت می کند. با وجود اینکه این کار باعث تمیز شدن دیسک و کاهش رسوب در بدنه می شود، اما سرعت و جهت سیال را تغییر میدهد و در نتیجه افت فشار قابل توجهی ایجاد می شود.
شیرآلات صنعتی چیست؟
طراحی شیر کروی
شیرهای کروی، شیرآلاتی با عملکرد خطی هستند که چهار طرح اصلی دارند:
- جریان مستقیم (Straight Flow): بدنه Z شکل است. این طراحی رایج ترین نوع شیرآلات کروی هستند.
- جریان زاویه دار (Angle Flow): بدنه L شکل است و افت فشار کمتری نسبت به نوع Z دارد.
- جریان متقاطع (Cross Flow): بدنه T شکل است.
- جریان مایل (Oblique Flow): بدنه Y شکل است و افت فشار کمتری نسبت به نوع Z دارد. برای فشارهای بالاتر نیز مناسب است.
اجزای اصلی گلوب ولو
اجزای اصلی یک گلوب ولو عبارتند از:
- عملگر (actuator): عملگر نیروی لازم برای باز و بسته کردن شیر را تامین می کند.
- ساقه (stem): محوری است که نیروی محرکه را از عملگر به دیسک منتقل می کند.
- بدنه (body): محفظه اصلی شیر که اجزای دیگر درون آن قرار می گیرند.
- دیسک (disc): قطعه ای قابل حرکت که جریان سیال را کنترل می کند.
- نشیمنگاه (seat): سطحی در بدنه شیر که دیسک بر روی آن می نشیند تا جریان را مسدود کند.
- کلاهک (bonnet): درپوشی که روی بدنه شیر قرار گرفته و از نشتی سیال در امتداد ساقه جلوگیری می کند.
- پکینگ (packing): عامل آب بندی بین ساقه و کلاهک که مانع از نشتی سیال می شود.
یکی از معایب شیرهای کروی این است که به دلیل عملکرد نادرست ممکن است در حالت باز گیر کند. گلوب ولو را باید کاملا باز کرد، سپس دسته را 180 درجه در جهت عکس چرخاند تا دوباره شیر کمی بسته شود. اگر فرآیند برگشت به عقب اتفاق نیفتد، شیر ممکن است در موقعیت باز گیر کند و این اتفاق تشخیص وضعیت شیر را برای اپراتور دشوار می کند. درنهایت اپراتور تلاش می کند تا شیر کاملا باز شده را باز کند و باعث شکستن یا ترک خوردن ساقه شیر می شود. یکی از نشانه های شکستن ساقه شیر این است که دسته شیر بسیار راحت میچرخد (چون دیگر دیسک به ساقه متصل نیست). بنابراین این موضوع را هنگام باز کردن شیرآلات کروی در نظر داشته باشید. [1]
انواع دیسک شیر کروی
دیسک های شیر کروی از سه طرح اصلی تشکیل می شوند:
- دیسک توپی (Ball Disc): این نوع دیسک برای دما و فشار پایین مناسب است. درحالی که برای قطع و وصل جریان ایده آل است، برای تنظیم جریان مناسب نیست.
- دیسک ترکیبی (Composition Disc): دیسک شیر کروی تقریبا همیشه از فلز ساخته می شود، اما یک حلقه غیرفلزی روی آن نصب می شود تا ناحیه نشیمنگاه را تشکیل دهد. جنس حلقه غیرفلزی باید مقاومت خوبی دربرابر خوردگی و فرسایش داشته باشد. حلقه غیرفلزی که به درستی انتخاب شده باشد، آب بندی بهتری ارائه میدهد.
- پلاگ دیسک (Plug Disc): پلاگ دیسک بلند و مخروطی شکل است که این طراحی باعث میشود نسبت به دیسک توپی و ترکیبی، برای تنظیم جریان مناسب تر باشد.
استانداردها
- BS 1873: Cast Steel Valves
- API 603: Stainless Steel Valves
- API 602/BS 5352: Forged Steel Valves
- API 598 & BS EN 12266-1: Valves Testing
- ASME B16.10: Face To Face Dimensions For Valves
- ASME B16.5 & ASME B16.47: Flanged Connections
- ASME B16.25: Butt Weld Connections Design
شما میتوانید جهت دریافت مشاوره فنی از طریق شماره تلفن 1462 با مهندسان صنعت فولاد تبار تماس بگیرید.
