تفاوت بین کد استاندارد ASTM،ASME،API سیستم پایپینگ

در صنعت پایپینگ، شناخت تفاوت‌های بین استانداردهای ASTM، ASME و API برای انتخاب صحیح متریال و تضمین ایمنی، کیفیت و عملکرد بسیار اهمیت دارد. این سه سازمان استانداردهای شناخته‌شده‌ای را تدوین می‌کنند که شامل ترکیب شیمیایی، خواص مکانیکی، روش‌های ساخت، تست و کاربرد مواد پایپینگ می‌شود. اگرچه در برخی موارد این استانداردها با هم همپوشانی دارند، اما هر کدام تمرکز و دامنه خاصی متناسب با نیازهای صنایع مختلف دارند. در این مقاله به بررسی تفاوت‌های اصلی بین استانداردهای ASTM، ASME و API می‌پردازیم و نکات کلیدی و به‌روزترین روش‌های صنعتی را تا سال‌های 2023 تا 2025 مرور می‌کنیم.

ASTM  چیست؟

ASTM یا انجمن آزمایش و مواد آمریکا، گسترده‌ترین دامنه استانداردها را برای مواد و محصولات در صنایع مختلف ارائه می‌دهد. این استانداردها بیشتر بر کیفیت مواد، ترکیب شیمیایی، خواص مکانیکی، مقاومت به خوردگی و روش‌های آزمون تمرکز دارند. ASTM در صنایع متنوعی مانند ساخت و ساز، خودروسازی، تولید و تحقیق کاربرد دارد و استانداردهای آن شامل مواد عمومی و تخصصی پایپینگ می‌شود. نمونه‌های معروف آن شامل ASTM A106 برای لوله‌های بدون درز فولاد کربنی و ASTM A312 برای لوله‌های فولاد ضدزنگ است. نکته مهم این است که ASTM بیشتر مشخصات مواد و تست‌ها را تعیین می‌کند و مستقیماً به طراحی یا ساخت نمی‌پردازد.

تفاوت کدینگ ASTM  و ASME

از سوی دیگر، ASME یا انجمن مهندسان مکانیک آمریکا، استانداردهایی را تدوین می‌کند که عمدتاً بر طراحی، ساخت، بازرسی و ایمنی سیستم‌های مکانیکی مانند مخازن تحت فشار، دیگ‌های بخار و پایپینگ متمرکز است. ASME اهمیت ویژه‌ای به ایمنی و قابلیت اطمینان در شرایط فشار و دمای بالا می‌دهد. این استانداردها در صنایع حساس مانند نیروگاه‌ها و پتروشیمی کاربرد فراوان دارند. نکته قابل توجه این است که ASME معمولاً مشخصات مواد ASTM را در کدهای خود به کار می‌گیرد و آن‌ها را با پیشوند “SA” معرفی می‌کند؛ مثلاً ASTM A106 در ASME به صورت SA-106 شناخته می‌شود. بنابراین ASME علاوه بر مشخصات مواد، قوانین طراحی و ساخت را نیز در بر می‌گیرد تا ایمنی تضمین شود.

کدینگ استاندارد API

سومین سازمان، API یا موسسه نفت آمریکا است که استانداردهای تخصصی صنعت نفت و گاز را تدوین می‌کند. این استانداردها بر جنبه‌های عملی و کاربردی مرتبط با محیط‌های سخت و چالش‌برانگیز نفت و گاز تمرکز دارند. API در زمینه مواد، طراحی، ساخت و بهره‌برداری تجهیزات مورد استفاده در اکتشاف، تولید، انتقال و پالایش نفت و گاز نقش کلیدی دارد. استانداردهای API در انتخاب مواد لوله‌های خطوط انتقال، شیرآلات و سایر تجهیزات که در معرض شرایط خورنده، فشار بالا و محیط‌های اسیدی قرار دارند، اهمیت زیادی دارند. نمونه‌های معروف آن شامل API 5L برای لوله‌های خطوط انتقال و API 6D برای شیرهای خطوط لوله است. API علاوه بر مشخصات مواد، الزامات تست و گواهی‌نامه‌های خاصی را برای شرایط میدانی ارائه می‌دهد.

طراحی و ساخت ایمنی در صنعت نفت و گاز

اگر بخواهیم تفاوت‌های اصلی این سه استاندارد را خلاصه کنیم، ASTM بیشتر بر کیفیت مواد و تست‌ها متمرکز است، ASME علاوه بر مواد، طراحی و ساخت ایمن را پوشش می‌دهد و API استانداردهای کاربردی و تخصصی صنعت نفت و گاز را ارائه می‌دهد که شرایط خاص این صنعت را در نظر می‌گیرد.

در عمل، اگر بخواهید ماده‌ای را برای کاربرد عمومی و صنایع مختلف انتخاب کنید، ASTM بهترین مرجع است. اگر پروژه شما شامل سیستم‌های تحت فشار و دمای بالا است که نیاز به رعایت ایمنی دقیق دارد، ASME باید مبنای کار باشد. اما اگر در صنعت نفت و گاز فعالیت می‌کنید و به استانداردهای خاص این صنعت نیاز دارید، API استاندارد مناسب شماست.

برای مثال، ASTM A106 و ASME SA-106 هر دو مربوط به لوله‌های بدون درز فولاد کربنی برای خدمات دمای بالا هستند، اما SA-106 نسخه‌ای از ASTM A106 است که در کدهای ASME گنجانده شده است. همچنین API 5L علاوه بر مشخصات مشابه، الزامات اضافی برای عملکرد میدانی و تست‌های خاص صنعت نفت دارد.

در نهایت، شناخت این تفاوت‌ها به مهندسان، سازندگان و خریداران کمک می‌کند تا استاندارد مناسب را برای پروژه‌های پایپینگ خود انتخاب کنند و ایمنی، تطابق با مقررات و عملکرد مطلوب را تضمین نمایند.

تفاوت‌های کلیدی بین ASTM، ASME و API

کاربردهای عملی در انتخاب متریال

• استانداردهای ASTM برای تعیین کیفیت مواد اولیه و خواص در صنایع مختلف مناسب هستند.
• استانداردهای ASME زمانی باید مبنا قرار گیرند که سیستم پایپینگ تحت فشار است و نیاز به رعایت معیارهای طراحی، ساخت و بازرسی دارد.
• استانداردهای API برای خطوط لوله و تجهیزات صنعت نفت و گاز ضروری است تا مواد با الزامات سختگیرانه میدانی و عملیاتی مطابقت داشته باشند.

نمونه‌هایی از همپوشانی و تفاوت‌ها

• ASTM A106 و ASME SA-106 هر دو مربوط به لوله‌های بدون درز فولاد کربنی برای خدمات دمای بالا هستند، اما SA-106 نسخه‌ای از ASTM A106 است که در کدهای ASME گنجانده شده است.
• API 5L علاوه بر مشخصات مشابه، الزامات اضافی برای عملکرد میدانی و تست‌های خاص صنعت نفت دارد، در حالی که ASTM A106 کاربرد عمومی‌تری دارد.
• برخی گریدهای API 5L با استانداردهای ASTM و ASME مطابقت دارند و در برخی کاربردها قابل تعویض هستند.

نتیجه‌گیری

استانداردهای ASTM، ASME و API هر کدام نقش مهمی در تعیین مشخصات مواد پایپینگ دارند اما اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند:

• ASTM بر کیفیت مواد و تست‌ها تمرکز دارد.
• ASME بر ایمنی طراحی و الزامات ساخت تأکید می‌کند.
• API نیازهای خاص صنعت نفت و گاز را با استانداردهای کاربردی و عملیاتی هدف قرار می‌دهد.

شناخت این تفاوت‌ها به مهندسان، سازندگان و خریداران کمک می‌کند تا استاندارد مناسب پروژه خود را انتخاب کرده و ایمنی، تطابق و عملکرد مطلوب را تضمین کنند.